Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες

Ο μετασχηματισμός των απόψεων για τη Φύση των Φυσικών Επιστημών και η επαγγελματική κατάρτιση/ ανάπτυξη των εκπαιδευτικών που διδάσκουν Φυσικές Επιστήμες

Η Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες δεν αποτελεί στατική αλλά δυναμική διαδικασία. Επηρεάζεται λοιπόν άμεσα από τις αλλαγές που συντελούνται μέσα στον κοινωνικό χώρο. Ένα σημαντικό ζήτημα που οδήγησε σε αλλαγή κατεύθυνσης την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες είναι ο σταδιακός μετασχηματισμός των απόψεών μας που αναφέρονται στη Φύση των Φυσικών Επιστημών (Kokkotas, 2003).

Υποστηρίζεται ότι μια σύγχρονη αποδεκτή άποψη για αυτό το θέμα είναι ότι «οι Φυσικές Επιστήμες είναι ένα πεδίο δυναμικό, μεταβαλλόμενο και διερευνητικό και δεν είναι μια απλή, στατική συλλογή γεγονότων. Δε μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η σύγχρονη επιστημονική γνώση είναι ολοκληρωμένη και τελεσίδική» (Bell, Lederman & Abd-El-Khalick, 2000). Ο Lemke (2001) υποστηρίζει ότι «οι ιστορικοί, οι κοινωνιολόγοι και όσοι ασχολούνται με την πολιτισμική ανθρωπολογία συγκλίνουν όλο και περισσότερο στο ότι οι Φυσικές Επιστήμες πρέπει να γίνουν κατανοητές ως ανθρώπινη κυρίως δραστηριότητα της οποίας το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και οι θεωρητικές της τάσεις σε κάθε ιστορική περίοδο ήταν και είναι μέρος των κυρίαρχων πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων της εποχής τους».

Η διδασκαλία που λαμβάνει υπόψη απόψεις που αφορούν τη Φύση των Φυσικών Επιστημών τόσο στα σχολεία όσο και σε επιμορφωτικά προγράμματα εκπαιδευτικών, έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον της ερευνητικής κοινότητας που ασχολείται με θέματα σχετικά με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες (Hodson, 1988, Matthews, 1998, McComas, Clough, & Almazroa, 1998, Abd-El-Khalick & Lederman, 2000, Driver, Leach, Millar, & Scott, 1996, Jenkins, 1996).

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι απόψεις μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και εν ενεργεία εκπαιδευτικών για τη Φύση των Φυσικών Επιστημών δε συμφωνούν με τους σύγχρονους και αποδεκτούς ορισμούς της (Lederman, 1992, Ryan & Aikenhead, 1992, Driver et al., 1996, Leach et al., 2000, Lederman, Wade & Bell, 1998).

Πραγματοποιήσαμε έρευνα για να διερευνήσουμε τις απόψεις των εκπαιδευτικών για τη Φύση των Φυσικών Επιστημών, τη Φύση της Μάθησης, τη Φύση της Διδασκαλίας και θέματα που αφορούν την πτώση των σωμάτων. Επισημαίνουμε όμως ότι το δείγμα των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στην έρευνα από διαφορετικές χώρες λόγω της διαφορετικότητάς τους (π.χ. ως προς το επάγγελμα ή την κουλτούρα) και του διαφορετικού αριθμού τους δε μας επιτρέπει να γενικεύσουμε τα συμπεράσματά μας.

1. Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή φοιτητές που πρόκειται να εργαστούν ως εκπαιδευτικοί υιοθετούν διάφορες απόψεις για τη Φύση των Φυσικών Επιστημών. Οι περισσότεροι από αυτούς όπως έχουν δείξει άλλες έρευνες διεθνώς (Bartholomew et al, 2004, Lederman et al, 1998, Leach et al 2000), δεν αναγνωρίζουν τη διερευνητική φύση της επιστημονικής γνώσης και διατηρούν θετικιστικές ή εμπειριστικές απόψεις για τη Φύση των Φυσικών Επιστημών.

2. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας ή οι φοιτητές που πρόκειται να εργαστούν ως εκπαιδευτικοί θεωρούν την επιστημονική μέθοδο ως κάτι σταθερό.

3. Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν Φυσικές Επιστήμες θεωρούν σε ποσοστό 89,5% ότι «οι επιστημονικές ανακαλύψεις είναι αποτέλεσμα μιας λογικής σειράς διερευνήσεων». Επιπλέον, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα φαίνεται να αγνοεί ότι η Ιστορία των Φυσικών Επιστημών αποκαλύπτει τόσο την εξελικτική όσο και την επαναστατική φύση της επιστημονικής γνώσης.

Έχουμε ήδη αναφέρει παραπάνω ότι τα αποτελέσματα της μελέτης μας συμφωνούν με άλλες αντίστοιχες μελέτες που δείχνουν ότι οι απόψεις που έχουν οι μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που διδάσκονται Φυσικές Επιστήμες και οι απόψεις που έχουν οι εν ενεργεία εκπαιδευτικοί δε συμφωνούν με τους σύγχρονους αποδεκτούς ορισμούς για τη Φύση των Φυσικών Επιστημών. «Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί και μαθητές πιστεύουν ότι όλες οι επιστημονικές διερευνήσεις ακολουθούν μια συγκεκριμένη και προδιαγεγραμμένη πορεία που είναι γνωστή ως επιστημονική μέθοδος (McComas, 1996), και δεν αναγνωρίζουν το γεγονός ότι η επιστημονική κατάρτιση και οι υποχρεώσεις των επιστημόνων καθώς επίσης και οι προσωπικές τους εμπειρίες, προτιμήσεις και φιλοσοφικές θεωρήσεις επηρεάζουν σημαντικά το έργο τους (Akerson, Abd-El-Khalick & Lederman, 2000)» (in Bartholomew, Osborne & Ratcliffe, 2004).

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η έρευνά μας ανέδειξε την ανάγκη των εκπαιδευτικών για καλύτερη και βαθύτερη κατανόηση της Φύσης των Φυσικών Επιστημών και έδωσε έμφαση στον κριτικό ρόλο που οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διαδραματίσουν κατά την οικοδόμηση νέων γνώσεων. Η έρευνα ανέδειξε την αποτελεσματικότητα των αναλυτικών οδηγιών κατά την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και της αξιοποίησης αυθεντικών γεγονότων από την Ιστορία των Φυσικών Επιστημών προκειμένου να παρουσιάσει την κοινωνική και πολιτισμική συνιστώσα στη Φύση των Φυσικών Επιστημών.